HALI ELYAFLARI

Halı elyaflarını birbirlerinden ayıran ve her birini özel kılan, sıcak bir atmosfer yaratması, temizlenebilirliği, alev almazlık veya fiyatı gibi bir takım özellikleri bulunur. Seçtiğiniz elyafa ve bu elyafın halıda ne kadar kullanılmış olduğuna bağlı olarak halınız hem daha uzun süreli performans gösterecektir hem de görünümünü daha uzun süre koruyacaktır.

Hangi elyafın sizin için uygun olduğunu seçerken dikkat etmeniz gereken bir takım bilgiler vardır. Örneğin her elyafın farklı derecede özellikleri bulunur. Bazen iyi bazen ise kötü dereceli bir tercihte bulunabilirsiniz. Derece derken kastedilen şey elyafın yoğunluğu ve büküm ölçüsüdür. Genel olarak, elyaf yoğun ise bu her inçte çok daha fazla ilmek olduğu anlamına gelir ve eğer büküm ölçüsü sıkı ise halınız daha kaliteli ve daha uzun ömürlü olacaktır.

Elyaflar kimi zaman en uygun fiyatla en iyi performansı verebilsinler diye birbirleriyle karıştırılırlar.

Elyaflar kendi içlerinde ikiye ayrılırlar:
Doğal Elyaflar
İnsan yapımı Elyaflar
Doğal Elyaflar:

- Yün
- İpek
- Hindistancevizi Lifi
- Hint Keneviri

İnsan Yapımı Elyaflar:

- Polyamid (Naylon)
- Polyester
- Polipropilen
- Akrilik


Yün:

Yün muhtemelen en eski halı elyafıdır. Konforlu bir his uyandırdıkları gibi mükemmel bir kullanım kapasitesi bulunur. Ancak yün, kir ve lekeler göz önüne alındığında pek kullanışlı değildir. Ayrıca yün elyaftan yapılan halıların çoğunluğunun pahalı olması gibi bir durum da söz konusudur. Tüm bunlar yün elyaf kullanımının gün geçtikçe azalmasının nedenlerindendir.

Yün ayrıca görünümü en iyi seviyede tutabilmesi ile de bilinir. Bu da demektir ki yün, diğer elyaflara kıyasla, uzun bir süre boyunca orjinal görünümünü koruyacaktır. Yün doğal olarak anti-statik özelliğe sahiptir.
Birçok avantajı ile yün en uzun ömürlü elyaf olarak bilinir.
Ancak tüm bu avantajlar yünü diğer elyaflardan çok daha pahalı olmasına neden olur.

İpek:İyi kalite el dokuma halıları dışında kullanımı pek fazla değildir.
Hindistancevizi Lifi:
Genellikle arka kaplama malzemesi olarak kullanılan hindistancevizi lizi bazen de düz dokuma kilimlerin yüzeyinde kullanılır.

Hint Keneviri:
Hindistancevizi kabuğu olduk.a sert ve esnek elyafktan oluşur. Bu kabuklar kırılıp, yıkanıp ve kurutulmadan önce aylarca toplanır ve ıslatılır. Soluk sarı elyaflar daha sonra düz dokuma halıları ve kilimlerde kullanılmak üzere iplik haline getirilir.


Polyamid (Naylon):
En çok kullanılan ve en çok bilinen halı elyafı polyamid (naylon) dir. Polyamid (naylon) elyaflar oldukça uzun ömürlü ve aşınmaya dayanıklıdır. Sert yapısı ve lekeye karşı dirençli olması nedeniyle kirlenmeye karşı eğilimi çok azdır. Bu nedenle yoğun trafik olan bölgeler için çok uygun bir seçimdir. Naylon fiyatı da düşünüldüğünde oldukça iyi bir malzemedir.
Ancak yün ile kıyaslandığında alev alma riski daha fazladır. Naylon elyaf, aşınmaya karşı direncini daha da arttırmak için sıklıkla yün ile karıştırılır.

Naylon olarak da bilinen Polyamid tamamen insan yapımı olan bir elyaf çeşitidir. İlk defa 1938 yılında üretilmiş olup zemin kaplama malzemelerinde sıklıkla kullanılır. Yün ile harmanlanarak kullanılır. %80 naylon %20 yün en en iyi karışımdır.
Polyamidin yünle karşılaştırıldığında sağladığı avantaj boyanabilir oluşudur. Polyamid halılar yün halılara nazaran çok daha canlı renkler sunduğu gibi boyanabilirliği sayesinde üretimde maliyetlerin azalmasına neden olur. Ancak polyamid aslında bir avantaj gibi görülen boyanma özelliği lekenmeye karşı direncini azaltmaktadır. Polyamid bir halı seçerken üzerinde lekelenmeye karşı işlem yapılmış bir tane seçmeye özen göstermelisiniz.
İnsan yapımı elyalar arasında polyamid görünümünü en iyi şekilde koruyan olması nedeniyle çoğunlukla ticari kurulumlarda tercih edilir.
Polyamid yapısındaki 1700 karbon atomu, nitrojen, hidrojen ve oksijen ile güçlü ve aşınma dirençlidir. Güneş ışığına ve küflenmeye karşı da mükemmel direnç gösterir. Polyamid polimer elyaflar arasında en iyi rutubeti emme oranına sahiptir.
Düz mikro yüzeyi sayesinde naylon bir çok kire direnç gösterdiği gibi temizlenmesi de oldukça kolaydır. Ancak boya malzemelerine olan yakınlığı nedeniyle de boyanmaya oldukça açıktır.

Polyamid uzun ömürlülüğü ve rutubete olan direnci ile trafik yoğunluğuna sahip bölgeler için mükemmel bir seçim olacaktır.

POLYESTER:

Polyester bir başka yaygın elyaftır. Son 5 yıl içerisinde gelişmiş ve polyester halılar çok daha iyi üretilmektedir.
Polyester halılar lekelere karşı olağanüstü bir direnç gösterirler. Çoğunlukla leke garantisinin naylon halılara oranla çok daha uzun olduğunu görebilirsiniz.
Polyester etilen gazlardan oluşmuştur. Polyester de naylon gibi aynı şekilde üretilir ancak aşınma direnci sıralamasından Naylondan aşağıda yer alır. Polyester fazla esnek olamayan bir elyaftır. Güneş ışığına karşı mükemmel bir direnç gösterir ve ayrıca ıslandığı zaman da sertliği bozulmaz. Polyesterin rutubeti emme oranı diğer elyaf çeşitlerine oranla çok daha düşüktür. Polyester, polipropilen gibi, boyanması oldukça zor bir elyaftır ve yine tıpkı polipropilende olduğu gibi naylonun aksine yağı hemen çeker. Polyesterin oldukça iyi ısı direnci bulunur.

Polyester çarpıcı renkleriyle bilinen bir elyaf çeşididir ve ayrıca solmaya karşı doğal bir direnci bulunur. Temizlemesi kolaydır ve su bazlı boyalara karşı da dayanıklıdır.

POLIPROPILEN:

Polipropilen, diğer adıyla olefin, bir başka elyaf çeşitidir. Bu elyaf daha çok ticari halılarda ve berber halılarında kullanılır.

Lekelenme göz önüne alındığında polipropilen en iyilerden biridir. Polipropilen çözelti boyalı bir elyaftır ve bu da rengin doğrudan elyafın içine gittiği anlamına gelir. Bir çok durumda polipropilen halılar beyazlatıcı gibi kuvvetli kimyasallara direnç gösterebilir.
Diğer üç elyafa kıyasla çok daha ucuz olan Polipropilen boyanmaya karşı dirençli olması nedeniyle de diğer halılara nazaran çok daha mat renklere sahiptir. Ayrıca orjinal görüntüsünü koruma süresi açısından da diğerlerine göre daha yetersizdir. Doğal olarak anti - statik olması ise polipropilenin bir avantajıdır.
Isıya dayanıklılığı az olan bu elyafın düşük ısılarda biçimi bozulabilmektedir. Yüksek ısılarda ise çekmektedir. Sudan etkilenmeyen Polipropilen alkali ve asitlere, beyazlatıcı ve incelticilere karşı
Ilımlıdır. Ancak kimyasallara uzun süre maruz kalması durumunda elyafın kalitesi bozulabilir. Polipropilen bir çok eritkene karşı dirençlidir. Güneş ışığına karşı ise dayanıksızdır.

Kolay temizlenebilir olması, rutubet ve küfe direnci polipropilenin iç ve dış mekanlarda yaygın olarak kullanılma nedenlerindendir. Yapay spor saha çimi olarak da kullanılır.

AKRİLİK:

Naylon kadar aşınma dirençli olmayan Akrilik yün kadar da ateş dirençli değildir. Bu elyaf iyi hacimli ve esnektir.
Akriklik elyaflar metandan üretilirler. Yün yerini tutacak sentetik bir ürün olan akrilik orta sertliktedir. Aşınma ve güneş ışığı direnci oldukça iyidir ancak akriliğin çok az esnekliği vardır. Polipropilen ve polyestere kıyasla su seven bir yapısı vardır. Isıya ve mineral asitlere dirençli olduğu kadar soğuk alkali çözeltilere karşı da dayanıklıdır. Sıcak alkali çözeltileri elyafın rengini soldururken beyazlatıcılar ve incelticiler çok az etkisi olur.

Akrilik yapısı ile yün görünümü ve hissi verebilen bir elyaf çeşitidir.

Akriliğin tek zayıf noktası yoğun trafik olan alanlarda pek fazla dayanamamasıdır bu nedenle her alanda kullanılamazlar.
Karışımlar:

Yukarıda belirtilen 4 elyaf çeşiti değişik oranlarda birbirleriyle karıştırılarak en iyi kalitede yeni halı üretimlerinde kullanılırlar.

Yün ve naylon beraber kullanıldığında çok daha güzel bir görünüm elde ettikleri gibi yünün konforu ile naylonun uzun ömürlülüğü birleştirilmiş olur.

Akrilik ve Polipropilen ya da naylon ve polipropilen de oldukça yaygın kombinasyonlardır. Ancak bu bileşimlerin ortak özelliği lekelenmeye dirençsiz oluşlarıdır.